Kazak Türkçesinde İsteme Kipliğini Kodlayan Fiiller
(Verbs Which Encode Subjunctive Modality in Kazakh Language
)
Yazar
|
:
Elanur Kazanlar Ürkmez
|
|
Türü |
:
|
Baskı Yılı |
:
2021
|
Sayı |
:
25
|
Sayfa |
:
89-110
|
Özet
Kiplik konuşurun gerçek veya gerçek olmayan dünya hakkındaki bilgi ve tutumlarını kodlayan dilsel araçlardır. Kipliğin anlamsal ve yapısal olarak ele alınması, işaret ettiği anlam alanlarının sayısız olması onu tanımlanması ve sınıflandırması güç kategorilerden biri haline getirmiştir. 19. yüzyıldan itibaren kiplik, dilbilimi sahasında farklı yaklaşım ve bakış açılarıyla ele alınmış, böylece çok sayıda kiplik sınıflandırması yapılmıştır. Yapılan sınıflandırmaların kimisinde istek kipliği farklı kiplik türleri altında değerlendirilirken, kimilerinde yer almamıştır. Bu istek kipliğinin kendisi gibi istendik eylemleri işaretleyen emir, rica ve yalvarma alt anlam alanları ile birlikte oluşturduğu isteme kipliği modeli tercih edilmiştir. İsteme kipliği Kazak Türkçesinde kip ekleri, analitik yapılar, fiiller, edatlar, söylem stratejileri gibi çeşitli işaretleyicilerle kodlanmaktadır. Türkiye’de yapılan kiplik çalışmalarının çoğunluğu yapı odaklı olup, morfolojik ve morfo-sentaktik işaretleyiciler üzerinedir. Bu çalışmada farklı olarak Kazak Türkçesinde isteme kipliğini işaretleyen fiiller tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
isteme kipliği, emir, istek, rica, yalvarma
Abstract
Modalities are linguistic tools that encode the knowledge and attitudes of the speaker about the real or unreal world. Its semantic and structural handling, the number of meaning areas used has made it one of the categories that are difficult to define and classify. Since 19th century, modality has been addressed with different approaches and perspectives in the field of linguistics, so that many classifications have been made. In some of the its classifications, the subjunctive modality has evaluated under different modality types, while in others has not find a place. In this study, model of subjunctive modality formed by the sub-fields of order, volition, request, entreatyis preferred. Subjunctive modality is coded in Kazakh Turkish with various markers such as modal suffixes, analytical structures, verbs, prepositions, discourse strategies. The majority of the studies in Turkey is structural and about its morpho-syntactic and morphological markers. In this study, the verbs that marked the subjunctive modality in Kazakh Turkish is determined.
Keywords
subjunctive modality, order, volition, request, entreaty